Tuesday, September 28, 2021

*MEPHIBOSETHA!* _(2 Samuela 9)_ (a sei deuh, chhiar peih tan)

Lal tura hriak thih a nih hnuah, Lal dinhmun luah ta mai lo chuan, Lal inah chhiahhlawh dinhmunin bul atan te te a. Mahse, Pathian hriakthih a nih miau avangin Lal Saula’n thah tumin veh veh thin mahse, Pathianin a venghim tlat a. Israel (ReUnited kingdom of Israel) Lal a lo ni ta Davida chu.

Lal ina chhiahhlawh dinhmun a a awmlaia lal Saula fapa Jonathana nen in kawm ngaih em em, Pathian malsawmna a dawn avanga Lal Saula’n a itsik a, thah tuma a veh  a veh lai pawha hum tlattu Jonathana nena thuthlung nghet tak an siam a. An thuthlung chu an vawng tlat a.

Lal Suala leh afapa Jonathana te an thi ta a. Pathian hriakthih Davida chu Lal thutthlengah a thu ta. Chhiahhlawh a nih laia lal fapa Jonathana nena an thuthlun kha a hre reng a. Rilru diklo “Khawnge lal ka ni ta bawk a, min ti duhdahtu Saula leh a thlahte hnenah phuba kan la teh ang” tih lam aiin Saula thlahte zawngchhuak a, an tana malsawmna nih let duh Davida chuan a rilru thatna leh thianghlimna tarlang dawn ta.

Saula thlahte zinga la dam awmchhun zawnchhuah chu hnaah neiin *Lo-debar*  (meaning – _‘no word’ ‘no thing’_ ) thingtlang khua a Jonathana fapa Mephibosetha a la dam thu a hria a. Mephibosetha zawng chhuak a, a hnena rawn hruai turin thu a pe a. Mephibosetha hi a ke pahnih bâi (zeng) a ni. Mahse, a mi an lohna leh a tlinlohna lam buaipui lovin Lal Davida chuan Lal in (Palace) hmuna hruai tura thu a pek angin an rawn hruai ta a. Lal hmaah ‘ui thisawn tluk lek’ a in ngaiin in phah hnuai takin Lal chu bawkkhupin chibai a buk a. “Ka pu in a tiduhdah thei si a, tunah chuan phuba a la ngei dawn a nih hi” a ti rilru ngei ang.

Mahse, engnge a chungah thleng ta.

Lal chuan Mephibosetha beiseiloh tak maiin malsawmna a vur ta zawk a. A pu Saula thil zawng zawngte chu a pe ta vek a. Saula chhiahhlawh Ziba leh a in chhunga awm zawng zawng – Ziba fapa 15 leh chhaihhlawh 20 te chu Mephibosetha chhiahhlawh ni tur leh buh leh bal thar sak turin thu a pe ta zawk a.

Lal thin urna hmuh beisei khan a rin phak bak Lal nena chawhlui kil dun tawh thin tur leh lal fapa dinhmun luah tur dinhmunah a ding ta zawk a ni.

*Mephibosetha chan ang Lal chawhlui kilpui a, fapa dinhmun luah thei tur a Kalvari tlanga Pathian thuthlunna Isua thisen hmanga nem ngheh a nih kha Ava pawimawh em! Mephibosetha kha Lal in (Palace) kha pan duh ta lo tlat se chu kha chanvo kha a luah thei dawn si lo. Nang leh kei, khawvel sual a vakbo tawh, Pathian be pawh thei lova Lo-debar hmuna piansualna kawng tinreng khawvel sualna in a tih khawloh tawh te Pathian zawkin a hnena kir tura min sawm a. Lal Davida’n Mephibosetha a lo lawm anga min lawm a, Vanrama thutna kan chang ve mai tur hi ava ropui em!*

_*Lalpa chu fakin awm rawh se.*_

Chumai chu ala ni hlei nem?

Mephibosetha khan a pu Lal Saula ro zawng zawng khawmin, a buh leh bal thar sak tur leh a rawngbawl turin Ziba leh a ina awm zawng zawng te Lal thupek in Mephibosetha rawng an bawl tawh dawn asin. Mephibosetha hian Lal in hi ava pan fuh char char em! Lalpa hi rawn pan ve rawh, i ti fuh ve char char mai ang.

Pathian kan belh hian *Vanram* kan chan tur a ni mai lo, khawvelah pawh hian malsawmna tam tak hi Pathian hian amah pan tute tan hian a dah asin. Hei hi kan hre tello fo thin. Mephibosetha khan Lal chawhlui kilpui, Lal fapa dinhmun a chang mai nilovin, a pu Saula thil hlu zawng zawng a khawm vek asin.

Lalpan a sawmna che haider lovin Pathian bel la, Lalpan malsawmna tinreng vur che a tiam asin.

*Lalpan malsawm rawh se.*

 

Tuesday, July 13, 2021

*PATHIAN THILTIHTHEIHNA* _(Beyond natural laws)_ (July 13, 2021)

 

*Tin, ani chuan, "Lo kal ta che," a ti a. Petera chu lawng ata a chhuk a, Isua hnen lam panin tui chungah chuan kein a kal a.* Matthaia 14:29

*"Daktawr tam tak lakah nasa takin a tuar tawh a, a neih zawng zawng pawh a dekral zo tawh a, ṭhathnem ahnêkin a lo zual zawk mah a; chu mi chuan Isua chanchin thute chu a lo hria a, a hnunga mipui zingah chuan a lo kal a, a puan chu a dek a."* Marka 5:26-27
 
Kan Bible chang tarlan pahnih aṭang hian *Pathian thiltihtheihna (beyond Natural laws)* a thil thleng kan hmu.
 
*Petera'n* Isua chu an awmna lam pan a tuichunga rawn kal a hmu a. A hnena kal ve a dîl a. Isuan "Lokal ta che" a ti a. Isua thu ang leh Isua en chungin a lawng chuanna ata Petera a chhuk a. Tui chungah a kal ta a. Petera lawng aṭanga a chhuah a, tui a dâi chiah khan "laws of gravity" kalhin tui chungah a kal. Isua entute chuan Isua thiltihtheina avangin natural law kalhin thilmak an hmu ṭhin.
 
Isua kan rinlohna lawng chhuahsan a, Isua ring (en) chunga kan dai ngam chinah Pathian ropuina kan hmu ṭhin. Isua en chungin i lawng chuanna (rinhlelhna, rinlohna) ata lo chhuak la. Pathian thiltihtheihna ropui (beyond natural law) lo dawng ang che.
 
*Hmechhia* kum sawmpahnih chhung thipût tawh, a neih zawng zawng dek ral zo vek. Dam phah ahnêk a zual zawk mah, beidawng taka awm chuan Isua a rawn pan.
 
Hmeichhe thipût _(Heb. : Niddah)_ hi Juda ho dânah chuan thianghlim lo, midang zingah pawh awm ve tlak lo an ni. Chutah, he hmeichhe nu hi kum 12 ngawt mai chutiang chuan alo awm tawh a. A mangang tak zet ang.
 
Mahse, Juda dân kalhin, mi sawisel pawh ngaihtuah lovin mipui in nêk tulh tulh karah 'rinna' in Isua puan hmawr a rawn dek. Dân kalha Isua a rawn deh chuan atan damna a thlen ta a ni. *Lalpa chu fakin awm rawh se.*
 
Engtia rei nge i natna in a tlakbuak tawh che? Engtia rei nge diabola tihduhdahna tuara ilo awm tawh? I nih ang ang khan, i thianghlim loh ang ang khan Isua puan hmawr rawn dek la. Damna i chang ang.
 
Mitin mahni buai buaia kan buai nuaih nuaih lai hian, mipui kara hmeichhe thipûtin Isua a dek a, a dam ang hian Isua thiltihtheihna dek chhuak tu niin, thlarau, rilru, taksa damna lo chang ang che.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*PATHIAN INLEIHBUAKNA LO NI ANG CHE!* (July 12, 2021)

 

_Tichuan Abrahaman a chhiahhlawh tlangvâlte hnênah chuan, "Hetah sabengtung nên hian lo awm rawh u, kei leh naupang hi sawtah sâwn kan va kal ang a; tin, Pathian kan va bia ang a, in hnênah *kan* lo kîr leh ang," a ti a._
Genesis 22:5

Pathianin Abrahama a fiah a, a hnenah a fapa neihchhun Isaaka Moria rama tlang pakhatah hlân turin a ti a. Tar lam fa, a nupui Sari lah naupai thei a mawi a ni tawh lo. Mahse, Pathian thu a hnial ngam silo. Zîng takah an thova, sabengtung nen, chhiahhlawh 2 nen chuan Moria ram lam chu an pan ta hnak hnak a.
 
Sari pawh in a hmangaih, a fa neihchhun hlan tur chu mittui tla ṭeuhvin a thlir liam ngei ang.
 
Tlangah chuan halral thil hlan tur an buatsaih a, a hlan tur ber lahin la inhre heklo _"En teh, mei leh thing chu a awm a; nimahsela hâlral thilhlan tûr berâm no chu khawiah nge a awm?"_ a ti a. A fapa neihchhun, tarlam fa, hlân tur hian Abrahama hi a rilru a rûm nasa ngawt ang.
 
Mahse, Abrahama hian, a chhiahhlawhte hnenah khân rinna (faith) hmangin _"kei leh naupang hi sawtah sâwn kan va kal ang a; tin, Pathian kan va bia ang a, in hnênah *kan* lo kîr leh ang,"_ ti a a sawi hian, a chhiahhlawhte hnenah khan a fapa nen an kir leh tur sawiin *kan* a ti a. Chu a ṭawngka chhuak chu Lalpan mal a sawm a. A fapa tihhlum (hlan) nana chemtê a lek lai takin Lalpa vantirhkoh a rawn ṭawng ta.A fapa aia hlan tur Berampa Lalpan alo pe ta a. 
 
Inthawina maichâm an buatsaih vêl lai te khan kha berampa kha lo awm chu nise, an hmu ngei ang. Mahse, a hun takah Lalpan a rawn dah a ni. *Lalpa chu fakin awm rawh se.*
Pathian hi a hun taka che ṭhin, a hun takah a in puang ṭhin a ni. Abrahama'n Isaaka vih tuma chemtê a lek lai hian vantirhkoh hi tlai hlek se chuan a pawi thei tura ni a. Mahse, a tlai lova, a tlai ngai bawk hek lo. *Lalpa chu fakin awm rawh se.*
 
"Kan ṭawngka chhuak hian thil a ti thei (powerful) em em a, tin, kan Pathian hi a rintlak a, a tlai ngai lova. Tin, neihchhun hlân phalte hi Lalpan a laksak ngailo mai ni lovin, mal a sawm zawk ṭhin a ni" tih min zirtir rawh se.
 
A fapa neihchhun A hnena pe phaltu Abrahama chungah Pathian a in sûm zo ta lova.Genesis 22:16-18 ah chuan Pathian a rawn luangliam ve ta a. _"'He thil hi i tih tâk avâng leh i fapa, i neih chhun tak pawh i ui loh avângin, mal ka sâwmsak ngei ngei ang chia,' vâna arsi zât leh tuifinriat kama ṭiau vaivut zâtin i thlahte chu ka la tipung ngei ngei ang tih leh i thlahte chuan an dote kulh kawngkhâr chu an la neihsak ang tih leh, ka thu i âwih tâk avângin i thlahah chuan khawvêla chitin an la thawveng ang tih, mahni leh mahni inchhâlin chhia ka chham ta,"_ LALPAN a zuk ti ta a ni.
 
Lalpa in leihbuakna ni turin Lalpa tan kan neih hluber ber- kan thinlung, kan taksa, kan thlarau, kan hun, kan thiamna te pe phal ila, Lalpan mal min sawm ngei ang.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*CRAZY FAITH!* _(Rinna âtthlak)_ (July 11, 2021)

 

(A sei deuh na a, i chhiarchhuah chuan malsawmna i dawng ngei ang)

_*I tân fâr thingin lawng siam rawh;.......*_ Genesis 6:14
_*Tin, Mosian tuipui chungah a kut a han phar a: ............. tin, tuite chu a lo inthen ta a.*_ Exodus 14:21
 
NOVA: Pathianin Nova hnenah lawng tuk(siam) tura a tih hnu hian vawikhatmah a hrilh nawn (remind) lova. Pathian a reh hmak. Mahse, Pathian nena lêngdun ṭhin Nova chuan Pathianin a vawikhat hrilh chu ringhhleh lovin a ringa, a zâwm nghal a. Nova hian kum 120 (vel) lawng a tuk chhûng hian mitin nundan phung pangai in an nung a. Ruah a surin, khaw awm dân a in thlak hran lo. Patling, khawṭhat laia lawng tuk ta tluk tluk mai chu mi ṭhenkhat chuan an nuihzat ngei ang. Mahse, Nova hian a rinna Pathianah a nghat (crazy faith) bur avangin rinawm takin lawng a tuk (siam) a.
 
Novan Pathian a rin burna (crazy faith) chu a chhûngkaw damna a ni a, amah nuihzat tute boralna a nita thung a.
 
MOSIA: Mosian Israel fate Aigupta aṭanga a hruaichhuah hnu lawkah Pharaoa rilru inlamletin Israel fa (nu nau, bangbawr tak) te la let leh turin a sipai rual nen an ûm a. Israel fate kal zelna kawngah Tuipui sen a kuang khatin alo li mar pung mai a.
 
Mosian Pathian a rawn a, Lalpan *"êng vângin nge maw mi auh le? Israela thlahte hi kal zêl tûrin hrilh ta che."* Exodus 14:15 a lo ti duh chauh si a. Mosian, tuipui sen chungah a kut a phar (crazy faith) ta. 
 
Mosia khan a finna râwnin 'ka phar ve si anga, awmzia a awm lo mai anga' tiin phar duh ta lose, Tuipui sen kha a khi chat lêk lovang. Mahse, a rinna â tak (crazy faith) hmangin a kut a phar a. Amah leh Israel mipuite himna mai nilo, hmelmate thih chimihna a lo ni ta thung a.
 
*He thu hi Bible ah kan hmu, kan chhiar fo ṭhin. Mahse, hmân lai khawvel History, Israel te history angah _(diabola fin ververkna avangin)_ kan dah tlat ṭhin avangin Pathian ropuina kan nunah a lo thleng thei ṭhin lo.*
 
*"Tin, rinna hi thil beiseite awm ngeia hriatna, thil hmuh lohte hriatfiahna a ni."* (Hebrai 11:1) tih kan hmu a. Thlî (wind) hi a awm ngei a, mahse, kan hmu thei lova, kan (hre) feel thei ang hian Pathian pawh hi kan hmu thei lova, mahse a awm ngei tih kan hria. Nova leh Mosia te pawh hian an hmuh loh, a awm ngei tih an hriat hian a thawk dawn a ni tih hria in rinna (crazy faith) chu â takin an dinpui a. Himna, chhandamna an chang ta a ni.
 
Kan hmuhtheih te hi chu rin hran ngai lovin kan hre maia. Mahse, kan hmuhtheih loh tak rinna (crazy faith) hi Pathian kan rinna dan tur a ni. Tirhkoh Paulan _"thil hmuh theihte hi en lovin, thil hmuh theih lohte chu kan en zawk si a;"_ II Korinth 4:18 a tih ang hian hmuh theih loh kan rinna hi khawvel mite ngaih chuan rinna âtthlak (crazy faith) ni mahse thil a ti thei (powerful) em em a ni.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*SOLOMONA NUN ATANGA ZIRTUR!* (July 11, 2021)

 

*“A hnena vawihnih ngawt a inlar chung pawha LALPA Israelte Pathina chu a thinlunga a hawisan tâk avangin Solomona chungah LALPA chu a thinur ta hle a; pathian dangte a zui tûr a nilo tiin thû a lo pe tawh si a; chutichung chuan LALPA thupêk chu a zawm duh chuang lo. Chuvangin, LALPA chuan Solomona hnenah, “Ka thuthlung leh ka dân thuruat, zâwm tur aka pek che zawm duh lova, heti taka I chêt avang hian I lalram hi ka thiat darh vek ang a, I chhiahhlawh hnenah ka pea ng.”* I Lalte 11:9-11

Puithiam Zadoka leh zawlnei Nathana ten lal tura hriak an thih Solomona chu apa Lal Davida thih hma ngeiin Israelte Lalah a thu a. Pathian hmaah Solomona chu inngaitlawm tak leh thuhnuairawlh takin _“I chhiahhlawh, I hnam thlan, chhiar sen lohte ro ka relsak theih nan hriatthiamna thinlung min pe ang che”_ (I Lalte 3:8-9) tiin a dil a. Lalpan a inngaihtlawmna leh a thinlung thianghlimna chu alo hmuh hmaih hauh lo. Solomona thil dil mai nilo, hausakna leh ropuina a pe a, a dam chhûngin lal dang zingah amah tluk reng reng an awm theilo khawpin Lalpan malsawm a tiam ta a ni. (I Lalte 3:13)
 
Pathianin mal a sawm ta tak tak a. Apa Davida’n sak a châk em em Pathian chenna Temple chu a lal kum 4-na atangin a sa tan ta a. Kum 7 ngawt Temple sak nan pawh hun a hmang a. Tin, ropui em em bawk chu Temple a sak chhung zawng hian tuboh chhut ri emaw, thir leh thirkhen ri reng reng hriat tur a awm lo a ni (I Lalte 6:7). Pathianin finna a pe a, ‘khawchhak mite finna zawng zawng leh Aigupta finna zawng zawng khûm vek khawp’ (I Lalte 4: 29-30) a pe a. A finna leh a huasakna hian leia lal dang zawng zawngte a khûm vek a. (I Lalte 10:23).Thufing ringawt pawh 3000 a sawi(ziak) a, hla pawh 1005 lai a phuah bawk a. Kumtin, a ram bung hrang hrang atanga Solomona hnena rangkachak lo lut hi talent 666 a ni a. (Indian standard: 22644 kgs) (I Lalte 10:14). A thil in na no pawh rangkachak vek a ni. Nupui 700 a neihte hi lal fanu thiau an ni a, hmei 300 a nei bawk. An ni khat eiral ringawt pawh hi ropui tiah tiah tak a ni (I Lalte 4:22-23 lo en mah teh). 
 
Chuti khawpa hausa, Pathian pawhin mal a sawm nimahse, Pathian duh loh danin a nung zui ta hi a pawi a ni. Lalpan a phalloh hnamdang Moab te, Ammon te, Edom te, Sidon leh Hit hmeichhia te nupuiah neiin Pathian a hawisan a, Lalpa mithmuhah thil sual a ti ta a. A nupuite hnamdangte pathian (pathian lem) bia in Pathian (tak) lakah a rinawm ta lova. Solomona hnenah hian Lalpa pawh vawihnih ngawt a inlar chung pawhin a thinlunga Pathian a hawisan tak avangin Lalpa pawhin a malsawmna a chhuchat zui ve ta.
 
Lalpan a lakah kut a sil san chiah chu… A ram râlmuang lo zui a. A ram thenawm ten an rawn bei tan ta. Solomona bei/do buai tur hian Lalpan a ram thenawmte a ti chak ta a. (I Lalte 11:23). Lalpa hawisantute, Lalpan a hawisan ve te chu engang pawhin ropui se, an che fuhin an tluang zui thei lo. 
 
_(A tawi zawngin)_ Solomona chu a lo thi ta a. Solomona rawn thlaktu a fapa Rehoboama lah chu apa ai mah mahin ala nikhua lo zui a. Lalpa mithmuhin thilsual a ti chhunzawmin, Milim te a din a. (I Lalte 14:23). Pathian duh loh dana roreltute an awm chuan mipui pawhin kawng dik zawh thei tawh heklo. An ram chhungah awmherh tak tak, mawngkawhur te an zalen ta suau suau mai a. (I Lalte 14:24). Chutih lai tak chuan Aigupta lal Sisakan Jerusalem a rawn rûn thut mai a. Lal in (Palace) a rangkachak rohlu tak tak te, Temple sakna atana rangkachak rohlu tak tak te, indona phaw rangkachaka siam zawng zawngte an rawn laksak ta vek mai a ni. Pathian hawisan chu tlâk ranna a ni!
 
Pathian malsawmna kan dawng a, kan hrisel a, kan dama, kan hlim a. 
 
Damchhung ropuina pawh kan dawng a ni thei. Mahse, kan mimal nunah, kan chhungkua ah, kan khawtlangah, kan ramah kan dah pawimawh ber, kan ngaih hlut ber chu LALPA ni rawh se.
 
Lalpa duhdan a kan awm lohva, a thu kan ngaihthah chuan Lal Solomona leh a thlahte chan hi kan chan a ni thei a ni.
 
Chuvangin, Pathian duh dan hmasaa, ngai pawimawh, Pathian aw ngâichang ṭhin, a duhdana nung kan nih ṭheuh theih nan *Lalpan malsawm rawh se. Amen!*

*LALPAN MIN NGAIHTUAH ṬHIN!* (July 10, 2021)

 

*Chutichuan a(Elija) kal a, LALPA thu ang chuan a ti ta a: Jordan bula awm Kerith luiah chuan a han awm ta a.* 1 Lalte 17:5

Pathian hma a ding ṭhin, Pathian chibai bûk ṭhin Elija chu Pathian thuawihin Kerith luiah a biru ta.
 
Pathian hma a ding ṭhin, Pathian nen inbe pawp ṭhin Elija chuan a kâ a âng a. "Ka thu chauh lo chuan kum engemaw chen chu ruah leh dâi a tla lo vang" a ti a. 
 
A thusawiin thil a ti thei a, a tihhlawhtlin sak ngei dawn a ni tih tihchian (confirm) nan Pathianin 'ruah leh dâi' tlak loh laia a himna hmun Kerith lui a kawhhmuh zui a. Elija sawi ang ngeiin Lalpan a ti zui bawk a. _'Pathian be pawp ṭhin ringtute ṭawngka chhuak hian thil a ti thei a, Pathianin a ngaihsak ṭhin'_ tih kan hre thei ang.
 
Chu a bihrukna hmunah chuan tlakchham a neih loh nan, a châwm turin choâk thu a pe a. _'Pathian hian a mi, a thuawihte, amah be pawp ṭhin te hi an tlâkchham a phal lova, a ngaihtuah zui ṭhin'_ tih kan hmu a.
 
Elija châwm turin choâk a thu petu hian engkim chunga thuneitu a nihzia in show nan 'mihring nilo', sava a hmang tlat a. Choâk in patling puar khawp rawn pe tur chuan a thiar ngat ngat a ngai ngei ang. Mahse, thuneitu in a tirh chuan tûktin, tlaitin a thiar ngat ngat mai tur a ni. 
 
Elija eitur hi chhang chauh pawh nilo, sa nen ani lehnghal a. Pathian hian a hma a ding ṭhin, amah be pawp ṭhin te hi chu ava ngaihsakin ava duat em!
 
'Ani chu zawlnei a nia, Pathianin a duatin a ngaihsak ang chu?' kan lo ti mai thei e. Jakoba 5:17 *"Elija chu keimahni nungchang ang pu mihring bawk a ni a,..."* tih kan hmu a. 'Kan nungchang ang pu, mihring ve bawk' a nih chuan a chungnunna, Pathianin a ngaihsakna lai kan hmuh fuh a ṭul ta. 
 
I Lalte 17:1 ah amah Elija ngeiin alo puang chhuak reng a. *"LALPA, a bula ka awm ṭhinna Israelte Pathian nunna chhâlin ka sawi e:....."* tiin.
 
Chuti a nih chuan Elija Pathianin a ngaihsakna chhan chu kan hre ta. Elija anga *Pathian bula awm ṭhin* kan nih chuan Pathianin min lo ngaihsak em em a tihna a nih chu! Lalpa chu fakin awm rawh se.
 
Amah be ṭhin, a hma a ding ṭhin kan nih ṭheuh hi Lalpa min duhna a ni.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*MALSAWMNA THURÛK!* (July 8, 2021)

 

*Tin, ani(Isua) chuan an hnenah, “Lawng sir ding lamah khan lên deng ulang in hmu ang,” a ti a. Tin, an dêng a, sangha tam avangin an hnuk chhuak zo ta lo va.* Johana 21:6

An hotupa, an zirtirtu, an bose ber a thi a. An hnenah a rawn inlâr ṭhin a. Chuvang chuan an hna ngaiin an lung a lên a. Petera, Johana te, Jakoba te leh zirtir dangte chuan Petera, a hna ngai sangha manna lama kir leh chu an zui a. Lên an dêng ho a.
 
An lên denna hmun Tiberia dîl (also Sea of Galilee, Israel's largest fresh water lake) ah Isua a zirtirte zingah a rawn inlâr leh a. Lên dêng hnehsawh (profe) tak Petera leh a hote meuh pawh an hlawhchham hnuah Isuan lawngsir lama dêng leh turin a ti a.
 
Lênden lama sulhnu neilo, Galilee dila lên deng ve ngai hlei lovin lên dên lama profe, Galilee dil expert em em, zankhua a dêng hlawhchham tawh Petera dêng leh turin a tir a. Petera'n, "zankhua in kan dênga kan hlawhchham tawh" ti a chhâng mai lovin Isua thuawihin lawng sir dinglamah a dêng leh a. Sangha tam tak an man ta a.
 
Khawvel thila kan in chhuan vena, kan ropuina, kan thiamna, kan thawh tam vena, kan lo beih vena te uanpuia, chapo pui mai lova Isua thu kan awih hi hlawhtlinna a ni.
 
Kum engzatnge rawng kan bawl tawh, kum engzatnge kohhranah nihna pawimawh ka chelh tawh tih lam aiin tuna a thu kan awihna hi kan hlawhtlinna, a malsawm dawnna a ni.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*HLIH NGAI HLÎP ILA!* (July 8, 2021)

 

*Tin, Saula chuan Davida chu ama thuam a bel a, dar lukum a khumtir a, awmphaw a haktir a. Tin, Davida chua a thuam chungah chuan a khandaih a pai a, kal ahan tum a; chutiang chuan a la tichhin ngai si lo va. Tin, Davidan Saula hnênah, "Ka kalpui thei dawn hauh lo mai a, hetiang hian ka la tichhin ngai lo a ni," a ti a. Tichuan Davida chu a inhlip ta a.* 1 Samuela 17:38-39

Davida hi Lalpan zawlnei Samuela kaltlangin mal a sawm a. Lal atan hriak a thih a. _".......tichuan LALPA thlarau chu chu mi ni aṭang chuan nasa takin Davida chungah a lo thleng ta a..."_ 1 Samuela 16:13. Lal atana hriak thih a nih vâng ngawtin Lal a ni nghal lo. Fiahna chi hrang hrang paltlang tur a hmaah chhawp sakin *thuawih takin* fiahna a paltlang phawt.
 
Lal atan hriak thih ni tawh mahse LALPAN hun ala tih miau loh avangin Lal (Saula) thuam a inbel a. Mahse, a tâwk (fit) lo. A ṭangkai lo. Pathian in a thuam a nilova, Saula'n a thuam a nih avangin a ṭangkailo a ni. Pathian min thuam a nih loh chuan khawvel thuam hi ringtute tan ṭangkaina a awm lo.
 
Lal (Ropuina) thuam hi hmelma beih nan a tlâk lohva. Kan lehkhathiamna, kan degree, kan finna, kan ropuina, kan dinhmun sang, kan hausakna, kan hmelṭhatna leh kan piannalhna te *ni lovin* Pathian thu kan awihna hi Goliatha (setana leh a tirhkohte) vawm thlûk nân a tawk. Davida pawhin Lal thuam a tâwk (fit) lo. A hman tlâk loh. A kalpui zolo. Chu ai chuan a beram venna hmuna Sakeibaknei te, Savawmte a thahna hmanraw tlâwm tak Virvawm leh Lungte (slingshot and stones) kha a ni Lalpan a hman zawk ni.
 
Lalpa hman theih turin kan nuna Saula thuam kan inbelte hlîp in, Lalpan min pêk keimahni a nung Isua (Thlarau Thianghlim) inbel in, Goliatha i hmachhawn ṭhin ang u.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*THUNEIHNA KAN NEI!* (Isua zarah) (July 7, 2021)

 

*Tin, ani chu a lo harh a, thli chu a hau va, dil hnenah pawh chuan, "Ngawi la, awm hle hle rawh!" a ti a. Tin, thli chu a bang a, a lo reh ta thup mai a.* Marka 4:39

Kan Bible châng hma lam hret kan en chuan Isuan an awmna hmun chhuahsan a, 'râl leh lam' kâi turin a zirtirte a hrilh tih kan hmu a.
 
Râl lehlam kâi tur hian an theihna ringawt chuan an nghing a, an buai a, an pil dawn ta. Keini ringtute pawh hian Isua hnung kan zuina ah hian hmasawn a, kan nun râl leh lam kâi tura Isuan min tih mêk lai hian khawvel thilin min nuaiin, min ti buaiin, kan pil dawn fo ṭhin.
 
Zirtirte pawh lawngah an chuang, buaina an tawh hma chuan Isua an ngaihsak lo. Isua lawng mei lamah lukham khamin a lo muhil a. Mahse, an inghahna lawng tuifâwn in a rawn sawi lâwk lâwk a. An pil dawn ta. An hnena awm Isua an mamawh tih in hria in Isua an kaitho va.
 
Kan mihring theihna, thiamna leh finna in ngah theihloh hunah hian kan hnena awm Isua hi kan mamawh tih kan inhre chhuak fo ṭhin a. Isua nen lawng pakhat a chuang za ni mah ila, kan chuanpui Isua hi muhil turin kan ngaih thah fo ṭhin.
Kan nuna Isua kai tho turin thlipui leh tuifâwnin a nuai ngai mihring kan nih vanga ni. Mahse, ropui em em chu Thlipui leh tuifâwnin a thu an awih hi a ni. Kan nuna thlipui leh tuifawn alo thlenin Isua kan nei (kan chuanpui) hi kan va vannei tehlul em!
 
Tin, Isuan a hau Tuifawn chu a hmuh theih a. Thli erawh boruaka thawk a ni a, kan hmu theilo. Hei hian a entir chu kan hmuh theih leh hmuh theihloh zawng zawngah hian Isuan thu a nei a. A phêna thawktu (personality nei) hi thunun theih, hauh theih a ni tih min zirtir a duh a ni.
 
Natna, buaina, harsatna, hrisellohna, chhungkaw buaina, tluanloh riau na, chêtsualna (thlipui leh tuifawn) in a zui(nuai) che em? A phena thawktu setana leh a tirhkohte, hmuh theih siloh mahse nihna (personality) nei kha Isua hmingin a hauh theih a, Isua hmingin an reh/kiang thei asin.
 
_*Nimahsela Thlarau Thianghlim chu in chunga a lo thlen hunah thiltihtheihna in la nei ang;......*_ Tirhkohte 1:8 ti a Isuan a sawi hi, vawiin ah kan hnenah a awm a, kan chhungah hian kan kawl asin.
 
Tihkoh Paulan ṭhahnemngai taka min hrilh hi kan hriat nawn fo a ṭha a ni. - "A tawp berah chuan Lalpaah leh a chakna thahruiah chuan thiltihtheihna neiin lo awm rawh u. Diabola ngamthlemnate chu in do zawh nan Pathian ralthuam famkimin inthuam rawh u."
Ephesi 6:10-11
 
Chu thuneitu *Lal Isua* chu kan hnenah *Thlarau Thianghlimin* a awm asin.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*KAN ṬAWNGKAM CHHUAK RAH!* (Insert : Kûngawrhi thawnthu) (July 6, 2021)

*Tichuan Mosia hmaah Kaleban mipui chu a tingawi ṭhuap a, "I han thawk thuai ang u khai, i han la ang u, kan ngam ngei ngei ang," a ti a. Nimahsela a kalpui te chuan, "Kan han hneh thei hlawm lo vang a, kan aiin an chak si a," an ti a.* Numbers 13:30-31

Pathianin a mite Aigupta rama tihduhdah tuara hrehawm taka awm te chhanchhuak turin Mosia a tir a.
Kanaan ram lova en thlithlai turin Mosian Israel hnam 12 aiawh turin puipa a thlan chhuah a tir a. Mahse, an thil hmuh leh report a in ang ta tlat lo mai.
 
Mi 10 te chuan an chakna, an tamna, an awmkhauhna an hmuh avangin _"kan han hneh thei hlawm lovanga â, kan aiin an chak si a,"_ (Numbers 13:31) an tih laiin Kaleba chuan *"I han thawk thuai ang u khai, i han la ang u, kan ngam ngei ngei ang,"* a ti thung a.
 
Kan kâ a kan thuchhuak leh kan sawi hian kan nun min kaihruaiin, min thunun ṭhin a. A phên a thawktu (Pathian leh setana) chetna rwmchâng kan siam ṭhin. 
 
Kan chaklohna/hrisellohna kan sawi chuan chaklohna/hrisellohna in min zui thuai ṭhin.
Kan chakna, kan hriselna, kan malsawmna kan sawi chuan chu kan ṭawngka chhuak rah chu kan dawng ṭhin.
 
Mosia tirh 10 te dawih âw leh zâm aw avangin Lalpan a hrem a, hrî hmangin a tihlum vek a (Numbers 14:37). Mahse, an chazia leh an ngam turzia sawitu Josua leh Kaleba chauh ramtiam luh a phal a, an thi ve lo (Numbers 14:38). An sawi ang ngeiin Josua leh Kaleba chuan an hneh a ni.
 
Hetiang deuh hi kan Mizo *KÛNGAWRHI* thawnthu ah pawh kan hmu. (Kûngawrhi vengtu khuavang lamtluanga riak Phawthira leh Hrângchala âw khuavang hovin an hre hrang a. Huaisen Phawthira âw khuavang hovin an hlauva an tawlhkir laiin Dawihzep Hrangchala âw an hlau lo ang khân).
 
Thufingte 12:14 *"Miin a ṭawngkam chhuak rah chu a seng ang a, Ama kut thiltih ngei chu a hnena hlan a ni ang."*
 
Lal Isua thisen avanga kan thiamchanna, kan chakna, kan huaisenna, kan thiltihtheihna, kan damna, kan hriselna, kan malsawmna hi kan kâ an chhuak tam se. Chumi phêna thawk Pathianin mal a sawm dawn a ni.
 
*"Thu ṭha lo rêng in kâan chhuak suh se, a tulzia ang zela siam tha turin thu ṭha apiang chhuak zawk rawh se, a ngaithlatute tân khawngaihna a lo nih theih nan."* Ephesi 4:29 
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

Monday, July 5, 2021

*PATHIAN FA!*

 

_(Kan in hmeh lo, mahse Ama'n min vuah si!)_
 
*"Ngai teh u, Pain min hmangaihna chu a va nasa em! _“Pathian faahte”_ min vuah tak hi; chutiang chu kan ni rêng e. He mi avang hian khawvelin min hre lo a ni, amah chu an hriat loh avangin.*
 
*Duh takte u, tunah hian Pathian fate kan ni a, engtin nge kan la awm dawn tih erawh chu a la lang rih lo ve; amah a lo inlar chuan amah angin kan awm dawn tih zawng kan hria, amah chu a awm pangngai ang takin kan hmu dawn si a.*
 
*Tupawh ama chunga chu mi beiseina chu nei apiangin amah a thianghlim angin a intithianghlim thin.."* 1 Johana 3:1-3
 
Nasa taka min hmangaihtu *Pa* hi Pathian, Pathian chu Lei leh Van (hriatthiam phak piahlam tleng) a roreltu a ni, chumi fa a min vuahtu chu Amah Pathian vêk a ni. Kan han dil vang emaw, kan fel êm vang emaw, thil kan tih ṭhat em vang emaw, thu kan awih em vang lam ni lovin Amah zawkin *"A faah"* min vuah a nih chu.
 
Kan va inhmeh lo em! Kan sual ṭhin nen, kan phakar ṭhin nen, kan duhâm ṭhin nen, mahni hma kan sial ṭhin tehlul nen, kan rilru chhûngril khâk ṭhin nen, kan felloh teh rêng nen!
 
Mahse, (kan ti teh ang) Amah alo inlar huna, Amah anga awm tur, A hnena hruai tur (nang leh kei) hian kan nunhlui- Sualna, phakarna, duhâmna, mahni hmasialna, khâkna, leh sualna tinreng a nunzui kan inhmeh ve tawh lova. 
 
Amaha beisena kan nghah tawh avangin Isua a Thianghlimna ṭawmpui turin kan intih thianghlim a ngai ve ta a. Keimahni a sual lo lang ṭhin hi Tirhkoh Paula anga _nitina thihpui_ kan mamawh a. Chu sual ti hlum tur chuan kan hnenah Thlarau Thianghlim min kawltir ta zawk a ni. Lalpa chu fakin awm rawh se.
 
Chu Pathian fa nundan ang taka khawvela nunga, a tana inpe a, mite a kebula hruaitu ni tura koh vek kan ni.
 
Upa C.Kamlova hla "Suihlunglenin rinin han thlir ila" hla chang 3 na hmang hian Pathian hnenah inhlan ila-
 
_"Ka chan tawk a lawmna ropui ber chu,_
_Hmangaih thianghlim a ni;_
_Pathian fa leh rawngbawltu nihna nen,_
_Min hualhim in keimah ah hian thawk la,_
_Aw ka Lalpa duhtak,_
_Min hmang ang che,thlarau chhandam turin."_
*Lalpan malsawm rawh se.*

*LALPA A KAN CHAKNA!* (July 4, 2021)

_"Aw Halelluia! Lalpa ropui ber,_
_A fakna kil tinah fawn se;_
_Hnam tin Lal ropui leh zahawm ber chuan,_
_Mi thinlung chhungah thu han sawi leh rawh."_
Pu L.Kamlova hla hmang hian chibai ka bûk a che.
 
Hripui lêng avanga kum khat chuang teh meuh Biak in ah Pathian faka zai theih nilo mahse, kan in chhungah, kan nupui/pasal, fanaute nen Pathian fakna hun ṭha pekin kan awm a.
 
Chhungkaw zaiho ngailo (kan lo awm a nih chuan) zaihona hun ṭha a ni a. Zaiho ṭhin kan nih pawhin Pathian faka nasa leh zuala zaihona hun ṭha pêkin kan awm tih hi i hre thar leh ang u.
 
Hnamtin Lalropui leh zahawm ber chuan mi(kan) thinlung chhungah thu han sawi leh rawh se.
 
Vawiin Pathianni, Pathian tana kan serh hran bik niah hian chhungkua a Pathian faka, chawimawi turin Lalpan malsawm che u rawh se.
 
Zawlnei Nehemia 8:10 *"......vawiin ni hi kan LALPA tana ni thianghlim a nih hi, lungngaiin awm suh u; LALPA chunga lawmna chu in chakna a ni si a,"* a tih ang hian Lalpa chungah lawm zel ila. Kan hun tawnah, kan boruak tawn mekah lawmlo kan lo awm a nih pawhin Lalpa chungah erawh lawm tlat ila. Chu chu kan chakna.
 
Davida ṭingṭang tumin Lal Saula kawchhunga ramhuai a hnawt kiang ṭhin a. 
 
Jehosaphata'n a ral beihna hmahruaitu atan sipai chakna ni lovin _"LALPA chawimawina leh a thianghlim mawizia fak hla satute"_ (2 Chronicles 20:21) an ni a. Hnehtu ah Lalpan a siam zel a nih kha.
 
Pathian fakna hian thil a tihtheih em avang hian fakna hi setana thîk ber pawh a ni reng a. Pathian fak thei lova min siam a, zawi zawi a, Gehena a min hnuhluh hi setana thil tum lian ber a ni tih hria ila.
 
Setana hnehna nibawk, kan chakna ni bawk *Pathian fak* hi i uar sauh sauh ang u.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*BIAK IN AH ISUA AN HMULO!* (July 3, 2021)

_(A hriam deuh, mahse Lalpan mal a sawm ngei ang. Isuan temple a then thianghlim pawh khan a no hnêp hnêp zawngin a tih bik loh kha maw.)_

*"Chutichuan chu mi ni achin chu, amah tihlum turin an inrawn ṭhin a. Chuvangin Isua chu Judate zingah alangin a leng leh ta lo va, chuta ṭangin thlaler dep lama khaw pakhat Ephraim an tihah chuan a va kal ta zawk a; chutah chuan zirtirte nen chuan an awm ta reng a."*
 Johana 11:53-54
 
Lal Isuan Bethani khua a Lazara mithi a kaihthawh avang leh thilmak a tih avangin Juda mi tam takin Isua an ring, chutih rualin a ṭhen erawh chuan phiar rukna remchangah an hmang a.
 
Isua phiar ru a, tihhlum tuma in râwn ṭhin te hi kohhran rawngbawltu Puithiam lalte leh Pharisaite ho huaihawtna in roreltute an ko khawm a ni.
 
Hetih hunlai hi Judate Kalhlen kût hnaih avangin Jerusalem ah inthian turin mipui an rawn fuankhawm a. *Pathian biakin ah Isua an rawn zawng a. Isua an hmu lo.* (Johana 11:56)
 
Mipui rawn fuan khawm hian Biak in lian leh ropui, light & sound system changkang leh mawi, sitting arrangement leh ropui an rawn zawng lova. Biak in ah Isua an rawn zawng, mahse an hmu lo.
 
Ngatinge Isua an hmuh loh? Biak in rawngbawltu Puithiam leh Pharisai hoten Isua an ngai thei lova. Isua an phiar a, tihhlum an tum.
 
Isua hunlai ang hian Pathian rawngbawltu, kohhran hnarkaitu (inti) zingah hian Pathian thilmak tih ringlo, awihlo, ngai theilo kan awm a ngem? Isua aia kohhran leh rawngbawlna buaipui zawk, kohhrana nihna inchei nana hmang, mite hmuha mawina zawng Isua ngai theilo rawngbawltu kan awm a ngem?
Isua tak ngai thei silo hian Pathian rawngbawl kan nih chuan Isua hmuh tuma rawn inkhawm mipuite hian kan Biak inah hian Isua an rawn hmulo mai ang a.
 
Kan kohhranah, kan rawngbawlna ah, a rawng kan bawl *Lal Isuan* lalna, thuneihna chang sela. An nun ruak hnawh khat tura Isua beiseitu ten Isua an hmuh theih nan kohhran a rawngbawltute Lalpan min siam thar rawh se.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

Friday, July 2, 2021

*LALPA HNENAH I KÎR ANG U!* (May 24, 2021)

*Tin, a hnenah a fapain, ‘Ka pa, vana mi chungah leh nangma mithmuhin thil ka tisual e; i fapaa vuah tlak ka ni ta lo ve,’ a ti a. Nimahsela a pa chuan a bawihte hnenah, ‘Puan tha ber kha han la thuai ula, han sintir rawh u; a kutah zungbun te, a kehphahah pheikhawk te buntir rawh u; sebawng no thau tak kha han la ula, talh rawh u, hlim takin i ei ang u; he ka fapa hi a thi a, a lo nung leh ta a nih hi; a bo va, kan hmu leh ta a nih hi,’ a ti a. Tichuan hlim takin an awm tan ta a.*

Luka 15:21-24
Pathian ngaihsak lêk lovin khawvel nawmna leh ropuina ûmin, engemaw chhûng atana hlimna nawmna hmu ve bawk ṭhin mah ila kan tawpna tur chu beidawnna, manganna a ni. 
 
Fapa tlanbo pawh hian engemaw chhung nawmna, hlimna hmu ve bawk mahse a tawpa a chan chu (Juda ho ngaihah) hna hnuaihnung ber vawk chaw petu dinhmun a luah pha hrâm a ni.
 
Mahse, a manganna hmunah inchhirin, apa hnenah a kir a. Apa chuan lo hnâwl a hnekin, hmangaih takin a ir a chuktuaha, a fawp a. A thawmhnaw thler leh rimchhhe takte chu silhfen tharin a thlak a. Thil ṭha tinreng alo bel ta zawk a ni.
 
_*Hawh u, LALPA hnênah i kîr ang u: Min lo pawt sawm tawh na a, min tidam leh dâwn si a, Min lo vaw tawh na a, min tuam leh dâwn si a.*_ Hosea 6:1
Hawh u, Lalpa hnenah i kir ang u.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*THLARAU THIANGHLIM* (May 24, 2021)

*Tin, an za chuan mak an ti hle mai a, a ngaihna an hre lo va, “Heng hi engtizia nge ni?” an inti a. Ṭhenkhatin an nuihsan a, “Uain thar an rui a nih hi,” an ti a.*
Tirhkohte 2:12-13

Rev. Edward Rowlands a hla ah chuan...
_Thlarau thianghlim rawn tir ang che,_
_Lalpa Isua hmingin;_
_Kan rilruah cheng reng rawh se,_
_A thiltih mei angin._
....tih kan hmu a. Biak in ah hlim takin Thlarau Thianghlim dîlin kan sa ṭhin. 
 
Mahse, Thlarau Thianghlim penticost ni a lo thleng ang hi lo thleng tak tak tase, kan dâwl zo a ngem?
 
Thlarau Thianghlim lo thlen lai khan Mesopotamia rama awmte, Judai rama awmte, Kappadokia rama awmte, Ponto rama awmte, Asia rama awmte, Phrugia rama awmte, Pamphulia rama awmte, Aigupta rama awmte, Libua rama awmte, Kret thliarkar a awmte, Arab rama awmte, an ni a. An chunga Pathian thiltih ropui an sawite an ṭawng ṭheuvin an inhre pawh vek a.
 
Thenkhat an hnena awm velo te lahin *'Uain thar an rui a nih hi'* tiin an lo sawi nawmnah bawk a.
 
Pathian Thlarau Thianghlim hi kan kohhranah lo thleng tak tak se, kohhran khaipa te, kohhran mite hian kan dâwl zo a ngem?
 
Thlarau Thianghlim hi kawng hrang hrangin Pathian hian a ropui tarlan nan a thlentir thei/ṭhin si a. Kan duhdan leh kan beisei dan ang lovin rawn thleng tase, chu Thlarau Thianghlim hnathawh lo hrethiam tur chuan Thlarau ah vêk kan awm a ngai a ni.
 
Thlarau Thianghlim hi zia leh nunphung (personality) nei a nih avang hian kan hnena a lo thlenna tur atan hian kan lo inhawn a, hmun kan lo ken ve a ngai ṭhin. Kan rilru leh taksa te khawvel thil ringawta kan chhûn khah chuan Thlarau 
 
Thianghlim hi a ṭi in, hna a thawk thei ṭhin lo a ni.
Thlarau Thianghlim lo thlen nan kan thinlungah hmun kian ila. Pathian ropuina kan hmu ang.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*KAN HNENA AWM HI A ROPUI ASIN* (May 25, 2021)

 

*“Nimahsela thu dik tak ka hrilh a che u; ka kal in tan a tha e; ka kal loh chuan Thlamuantu (Thlarau Thianghlim) chu in hnenah a lo kal dawn si lo; ka kal erawh chuan in hnenah ka rawn tir ang."* Johana 16:7

Lal Isua kha vana hruai chhoh vin awm lo tase, mitin A Thlarau Thianghlim kan chang thei dawn lova. Lal Isua hmuh duhin Israel ram zîmte (22,145 km²) lek ah khuan khawvel mipui (7.8 billion) hi kan phe buai anga, a ram pawhin min dawl zo kher lovang.
 
Isua kha mihring tisa puin la awmin nitin darkar 14 _(a aia rei chu mihring tan buaithlak thei)_ rawngbawl tase, mi pakhat zelin a hnena mamawh dil nan leh lawmthu sawi nan 60 seconds (1 minute) zel nei ta ila. Nikhatah mi 840 in kan hmu hman anga. Khawvel mihring 1 Million (10,00,000) hmu turin ni 1190 days or (3.25 years) a ngai anga. Khawvel mihring 7.8 billions hmu tur chuan kum 21,47,239 (years) vel a ngai dawn tihna a nih chu. Engtinnge nita ang?
 
Chuvang tak chuan khawvel mihring zawng zawngin kan mamawh huna kan duh mamawh kan thlen a, kan biak a, lawmthu kan hrilh theihna tur leh amah nena kan lendun theihna turin remruatna ṭha tak siam sakin kan awm a, chu chu Johana 16:7 ah khian Isua sawi kan hmu ta a.
 
*“Tin, Pa hnen ata Thlamuantu in hnena ka tirh tur, Paa chhuak Thlarau dik tak chu a lo thlen hunah, ani chuan ka thu a hriattir ang;...* Johana 15:26
 
Piangthar, Isua Lal leh chhandamtu a pawm tawh phawt chu kan hnenah Thlarau Thianghlim pêkin kan awm. *Lalpa chu fakin awm rawh se.*
 
Chu Thlarau Thianghlim avang chuan Pathian kan be theiin, amah nen kan lo zawm thei ta a ni. *Lalpa chu fakin awm rawh se.*
 
Kan hnena awm Isua aiawhtu Thlarau Thianghlim duhdana nunga, khawvelah Isua chanchin ṭha hrila, Isua la hrelote Isua ke bula hruai tura mawhphurhna pekin kan awm ta a ni.
 
*Chu chanvo, dinhmun ropui tak chu tithlawhtling turin Lalpan malsawm che rawh se.*

*TUI UAIN A CHANG TA!* (May 26, 2021)

*Tin, Isuan an hnenah, “Tuibelahte tui tikhat rawh u,” a ti a. Tin, a rawng rualin an tikhat ṭheuh va. Tin, an hnenah, “Tunah thâl ula, ruaiṭheh fatu hnenah kalpui rawh u,” a ti a. Tin, an kalpui ta a.* Johana 2:7-8

Bible ah hian Uain(Wine) hi kan hmu ṭhin a. Thil lawmna (celebration/festivity) ni a *hlimna* entirna a ni a.
 
Kana khua a inneihna ah pawh hian hlim takin inneih lawmtute an awm laiin an hlimna ber Uain an tla chham ta tlat mai a. An hlimna, nuam an tihna alo chuai dawn ta.
 
Uain an ngah lai, an hlim laia an ngaihsak vak loh, a kil khata an mi sawm pakhat lo ṭhu ve Isua hlutna a la lang lo. Mahse, an hlimna ber Uain an thlachham chiah a, Isua hlutna alo lang ve ta thung a.
Isua hian an mamawh tak hlimna (Uain) an neihna turin tuina neilo (tasteless) *Tui* chu Tuibel parukah akhatin chhûn khahtir a.
 
Tuina neilo Tui chu Isua hmaah chuan Uain (mi hlimna petu) ah thawklehkhatah alo chang ta a ni.
Keini pawh hi Isua tello chuan Tuina kan neilo (tasteless) ṭhin. Mahse, Isua bulah kan awm chuan mite hnena hlimna petu ah kan chang thei si a.
 
Kan nuna Uain hi mite in turin Isua hnenah inhlan ila. Kan nuna tui(tasteless) hi mite hlimna petu(Uain) ah alo chang dawn a ni.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*ISRAEL FATE!* _(Roreltute 1-8 aṭanga zir tur)_ (May 29, 2021)

 

Nuna fapa Josua hova ramtiam Kanan hruai luha an awm hnuah Lalpa chhiahhlawh Josua kum 110 mi niin a thi ta a.

Mosia hmanga Thuthlung a pek zawm tura nasa taka fuiha an awm chungin Israel faten Pathian thu an awihlohna hi ava tam em!
 
1. Aigupta aṭanga hruaichhuaktu Pathian an hawisan a, a kiang vela pathian dangte (Baala & Aseri) rawng an bawl zui a. Lalpa thin urna avangin Lalpa kut an tuar zel a. Lalpa an auva, Lalpan Othniela hmangin a chhanchhuak a. Ram a ralmuang leha.
 
2. Lalpa mithmuhin an tisual leh a, Pathian thin urin an mahni bei turin Moab lal Eglona a tichak a. Moab lal hnuaiah mangangin kum 18 an awm a. Lalpa an auva, Benjamin mi Ehuda hmangin a chhhanchhuak leh a.
 
3. Lalpa mithmuhin thil an tisual leh a. Kanaan lal Jabina hmangin kum 20 a hrem leh a. Zawlnei Debori kaltlangin a chhan chhuak leh ta a.
 
4. Lalpa mithmuhah thilsual an ti leh a. Lalpan Midian ho hnuaiah kum 7 a hrem leh ta a. Rethei leh hrehawm takin an awm a. Midian ho hlauva uain sawrkhura buh vua a lo biru mi dawihzep 'Gideona' hnenah Lalpa vantirhkoh rawn inlarin Gideona hnenah chakna leh huaisen a rawn pe a.
 
Gideona lah hian a tir tak tak nge tak tak lo ṭum 3 ngawt Pathian a fiah te te hnuah Lalpa tan a che chhuak ngam chauh va. Amah kaltlangin Midian ho chu sipai 300 lek hmangin a hnehtir leh ta a.
 
Keini ringtu, Pathian zawnchhuahte pawh hian kan Pathian vawi tam tak kan tluk sana, a duhloh angin kan nun san fo ṭhin.
 
Chuti chung chuan, min hmangaih em avang hian a mite min kaiharh turin kan ramah harhna ropui tak tak a lo thleng a -
1. 1906
2. 1913
3. 1919
4. 1930
5. 1984
6. 1989
7. 2015
 
Heng bakah hian harhna te tham deuh hmun hrang hrangah a thleng reng a. *Lalpa chu fakin awm rawh se.*
 
Chutiang taka min hmangaihtu, min umzui zeltu, min chhuichhuak zeltu kan Pathian hi hawisan a, tlansan theih a nih lohzia hriain Ram pum huapin emaw, Khawtlang huapinemaw, Chhungkua angin, Mimal angin a hmaah in ngaitlawmin kan sualte simin inpe (surrender) ila. *Kan ram a dam anga.*
 
Kan sik leh sa alo mumal anga, kan huan/lo thlai leh buh alo hlawk anga, kan lui tui te alo thianghlim leh anga, mipui ten malsawmna kan dawng anga. Ram mipuite kan hrisel ang.
 
Kan ramah miten damna, chawlhna, thlamuanna an rawn zawng anga. Kan ṭhenawm Buddhist, Muslim leh Hindu te hnenah Isua Lalna ram tih zauvin a awm ang.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

*TUIFÂWN CHUNGA THUNEITU 'VANLAL' KAN CHHUNGAH A MU!* (May 30, 2021)

 _*Damlai tuipui Galili,*_

_*Tuifawnin min khuh mahse;*_
_*Ka chhungah VANLAL a mu,*_
_*A tawk e, Lalpa nang nen.*_
Damlai tuipui Galili a fâwn mek a, min khuh hlup hlup a. India ram hmun tam zawk leh Mizoram ah April 24 aṭangin kan in lockdown a. _(Vawiin phei chu Mizorama hrikai tam ber ni a ni)_
 
Tuipui fawn (Hripui) thawh hnihna chhung ringawt pawhin kan thlakhlelh te kan thlahliam ta nual mai. Ava pawi em! Kan mithiam ten thawh thumna ala fâwn leh an beisei.
 
Chu tuifawn chuan min khuh hlup hlup a. Kan buaia, nunphung pangaiah engtikah tak let leh thei ang i maw?
 
Mahse, ringtute kan vanneihna chu *"Kan chhunga Vanlal mu"* hi a ni. Chu chuan thlipui leh tuifawn chungah pawh thu a nei a. Chu chu kan chungchuanna a ni.
 
*Kan chhûnga Vanlal mu* hi khawvel a kan nun kaihruaitu atan, min chenchilhtu atan hian a tawk a ni.
 
"Galili tuifawn Isuan a hau reh kha, tun thlengin Isua thuawihin ala fâwn leh miah lo" an tih chu mawle.
 
Engkim hi a thuhnuaia awm a ni si a.
_Khawdur leh thlipui hlauhawm,_
_Tuipui fawn inchhawk ri nen;_
_I hnen lam ka rawn pan e,_
_Aw Isu, min kai ang che._
tiin Pathian hnenah in hlan ila, a nin min kai zel ang.
 
*Lalpan malsawm che rawh se.*

ṬAWNGṬAI THILTIHTHEIHNA (Power of Prayer) (July 2, 2021)

"Mi au la, ka chhâng ang che, thil ropui leh inthup i hriat ngai loh chu ka entir ang che."
Jeremiah 33:3

Kum 1940 khan Professor thiam tak leh ropui tak Prof. Orr chuan a zirlai (theology zirlai) rual ho, an zirna atana ṭangkai tur khawvel hmun hrang hrang ami fang (field trip) turin a zinchhuah pui a.

Chrisitian te hmun hmingthang leh pawimawh tak tak a tlawh zingah hmun pakhat "Epword Rectory" Lincolnshire, England chu an tlawh tel a.

Chu hmun chu Methodist Church dinchhuaktu Theologian, Evangelist ropui John Wesley a leh a chhungkaw chênna hmun a ni.

Chumi hmun an tlawh chuan choka, sitting room leh reading room leh Bedroom te an tlawh a. Zirlaiten an hlutin, zawhna te an zawt a.

An bedroom a, khum bulah chuan ṭhingṭhitna hmun, carpet chhuat zawn val khuar kalh hi an hmu a. "Helai hmun hi John Wesley a Pathian bia a aṭawngṭaina a nih hi" an ti a.

Chuan an enzawh chuan Prof. Orr leh a zirlaite chuan an kalsan leh dawn lai chuan an zirlai zinga pakhat a kim ta lo tlat mai a.

Prof. Orr a chuan inchhungte ava enkual leh a. John Wesley a bedroom a a ṭhingṭhitna hmun ah chuan a zirlai pakhat hi lo ṭawngṭaiin "God, please do it again" (Miz. : Lalpa John Wesley ang hian min hmang ve rawh) ti a lo ṭawngṭai chu Prof. Orr chuan a darah ava vuan a, "Its time to go" tiin. A kai chhuak ta a.

Chu John Wesley ṭhingṭhitna hmuna ṭawngṭai chu a ṭawngṭaina ang takin Pathianina hmang zui ta a. Khawvel pum huapa thlarau bote Krista ke bula hruaitu lar tak Dr. Billy Graham hi a ni.

Pathian hnena kan ṭawngṭaina hian thil nasa tak a ti thei tih hriain ṭawngṭai harhna kan neih theih nan Lalpan malsawm rawh se.

*RALTHUAM FAMKIM* (July 1, 2021)

*"Chuvangin, ni ṭha lovah chuan in do zawhna tur leh, in tih zawh vek hnu pawha in din theihna turin, Pathian ralthuam famkim chu la rawh u. Chutichuan, in kawng chu thutaka hrengin, felna awmphaw chu hain, remna Chanchin Ṭha inbuatsaihna chu in keah bunin ding rawh u; chung lo pawh chu rinna phaw la ula, chu mi chuan mi sual thal alh thei zawng zawng chu in timit thei ang. Tin, chhandamna Lallukhum leh Thlarau ngûnhnâm (Pathian thu chu) la ula."*
Ephesi 6:13-17
 
Diabola ngamthlemna kan do zawhna tur leh misual (setana leh a tirhkohte) thal alh thei kan beih lêt a, kan tihmih theihna hmanrua hi kan hriat chian a ngai.
Pathianin a hmanrua min pêkte hi Amah ngeiin alo hman a ni tih zawlnei Isaia hunlaia a Israelte manganna leh tlukchhiatna ata khai chhuak leh turin Lalpa hian heng hmanruate hi a hmang tih *Isaia 59: 16-17* kan hmu a.
 
Amah ngeiin 700 B.C vela amite chhanchhuah nan a hman hi keini Thuthlung Thar fate hman atan Tirhkoh Paula kaltlangin hriat nawn tirin kan awm a, min kawh hmuh thar leh a.
 
Kan kawnghrên atan - *Thutak,* kan awmphaw atan - *Felna (Dikna-MKJV),* kan pheikhawk bun atan- *Remna Chanchin ṭha,* kan phaw (shield) atan- *Rinna,* kan lukhum atan - *Chhandamna,* kan ngûnhnâm atan - *Pathian thu (ruh chuktuah leh tlîng phel hrang thei),* kan chakna - *Ṭawngṭaina.*
 
Heng kan ralthuam famkima kan inthuam chuan kan buan tisa leh thisen nilo, setana leh a tirhkohte min beihna chi hrang hrang hi kan ngamin kan hneh ngei ngei dawn a ni.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*