Wednesday, May 26, 2021

KHAWI HMUNAH PAWH 'AL' TUR KAN NI

"Lei chi in ni e; nimahsela chi hi a dâk tawh chuan engin nge an tihal leh ang? `chuta chinah chuan paih chhuaha, mihringte rah mai mai chauhvah lo chuan eng atan mah a tlaktlai lo." Matthaia 5:13

Chi hi Bible ah hian hmun pawimawh tak a luah a. Thuthlung Hlui lama Leviticus 2:13 ah chuan I chhangphut thilhlan zawng zawng chu Pathian thuthlung entirna chi i al tur a ni; I thilhlan zawng zawng chu chi i al zel tur a ni: i thil hlan zawng zawngah chuan chi i hlan tel tur a ni. kan hmu a.

Tin, Lal Isuan tlang chunga a thusawi ah hian 'lei chi in la ni dawn' a ti lova "Lei chi in ni e" min ti a ni.

'Chi' chu thil tituitu, midang hnena a inpe ral raih a, mite tan malsawmna ni ṭhin a ni. Mahse, fak leh chawimawi a hlawh ve ngailo. Vawksa tui tak kan hmeh a, sangha thau tak kan chhum a, chi tel lo chuan a tui famkim lo. Chi kan ei tel chiah a, a tui ta ṭhin a ni. Mahse, tuman 'in chi chu a tui hle mai' kan ti ngailo. Fak a hlawh ve ngailo chungin kan thil ei ti tui turin a lo tuiral vek thung si.

Tin, chi chu khawiah pawh a nih phung 'a alna' a hloh ngailova, a ngai reng. Aizawlah a al a, Lunglei ah a al a, Vairamah a al a, Foreign ah pawh a al. Milian, mi hausa leh mi ropuite bulah a al bîk lova, mi rethei leh chhumchhia hnenah a allo deuh chuang lo. Hmuntinah a al dan a ngai reng.

Chutiang chu nagng leh kei hi Isuan 'in ni' min ti. Chuvangin, Isuan kan nihna min hrilh ang hian kristiante hi midang te malsawmna thlen tura mahni inpe kan ni tur a ni a. Fak leh chawimawi kan hlawh lo a nih pawhin midangte tan malsawmna ni tur kan ni.

Tin, ringtute hi Biak In ah chauh emaw rawngbawlna hmunah chauh emaw, min hretute bulah chauh emaw al tur kan ni lova, khawi hmunah pawh, engpawh ti ila, Isua Krista neitu kan nihna hi kan lanchhuah tir tur a ni.

Rawngbawltu ka nihna hi Biak In leh kohhran programme ah chauh nilo, nitin ka hun hman naah hian miten min hre tur a ni. Chutiangin, kristian ka nihna hi Mizoramah chauh nilo, vairamah, hnamdang zingah pawh a lang tura ni.

Pathian thuthlung kengtu  Kristiante hi Isua duhdanin khawiah pawh, enghunah pawh i 'al' zel ang u.

Lalpan malsawm rawh se.

Monday, May 24, 2021

A THUAWIH HMASA TU A CHHÂNGLET ROPUI ṬHIN

"LALPAN chutianga mihring aw a ngaihthlak ni ang chuan a hmain ni reng reng a awm ngai lova, a hnuah pawh a awm ngai hek lo: LALPAN Israel-hote chu a dopui a ni si a."
Josua 10:14

Josua hova Israel te chunga Lalpa hruaina ropui tak tak kan hria a. Jordan lui a sir tawn tawn a in hlawm ding luah (Jos 3:16) te,  Aigupa hovin Israel te an hmuhsitna ata a lumbo (Jos 5:9) te, Lalpa sipai hotu khandaih keng an lama ṭang (vantirhkoh) a rawn inlar (Jos 5:14) te, Jeriko kulh lian leh ropui tihchim leh khawpui hnehsak (Jos 6:20) te, Ai khaw laka tlawm leh Hneh thu (Jos 8:28) te, Lal panga in telkhawm hneh tura Lalpa ṭanpuina leh rial lian puipui a surtir (Jos 10:11) te hi ava ropui em!

Josua leh Israel fate hnena Pathian hnathawh ropui tak tak lo lang zawng zawng hi Pathian thu an awih avanga Pathian an hnena a inpuanna vek a ni.

Pathian hian a mi Josua leh Israel te a be hmasa ziah ṭhin a. Tihtur a hrilh ṭhin a, A thu an awih zel thin avangin, chutiang taka a thuawih ṭhin Josuan Pathian a be let (ṭawngṭaina) hi a Lalpa hian a chhâng let ropui teh asin, Khawvel leh Universe vir mup mup lai meuh pawh a ding rup mai.

Pathian thu kan awih hmasak hian kan mamawh kan dil hi ropui takin min chhâng thei tih hria in Pathian i thuawih hmasa ve ang u.

Lalpan malsawm rawh se.

BETHEL/ GILGALAH NILOVIN BIBLE AH I KIR ANG U.

Bethel-ah chuan lo kal ula, bawhchhe rawh u; Gilgalah chuan lo kal ula, bawhchhiatna tipung rawh u; tin, inthâwinate chu tûk tin rawn la ula, i sâwma pakhatte chu ni thum dan zêlah rawn la rawh u; Amosa 4:4

Bethel hmun chu Jakoba Haran khawlam a pan laia hmun pakhata lung lukhama a mutna hmun leh a mumanga Pathian vantirhkohte a hmuhna hmun kha a ni a. Genesis 28:16 "He hmunah hian LALPA chu a awm ngei mai; ka lo hre si lo va," a ti a. a tih na hmun kha a ni.

Gilgal hmun chu Josua hova Israel faten Jordan lui an kân a, awmhmun an khuarna 'Lalpan Jordan lui a daikai pui avanga hriatrengna Israel hnam zat lung 12 an phunna hmun kha a ni.

Engngatinge zawlnei Amosa hian 4:4 ah hian 'Bethelah leh Gilgalah bawhchhe rawh u, bawhchhiatna ti pung rawh u' a tih?

Zawlnei Amosa hunlai lal Jeroboama-II hunlai hian Israel mipuite ah nasa takin sualnain hmun a khuar a. Milian leh retheite inkar a zauva, îtsikna, mahni hmasialna, duhâmna in an khata. Miretheite lu chhunga vaivut takngial pawh an ît a, pachhiate an rûksak a.

Chutiang sualna tinrenga khat chhungin, sual kalsan chuang si lovin inthawina an ngai pawimawh em em lawi a. Tunhma a Pathian inpuanna hmun Bethelah te, Gilgalah te chuan Pathian awmin an ring a. An in thawi a. Mahse, an mahniah Pathian a lungawi si lo.

Chuvangin keini ringtute hian kan sualte, kan nundan ṭhalote kalsan chuang silova, Pathian hming lam ringawt kan chînte kalsanin Kraws ah nun bul ṭan leh ila. Bible ah kir leh ang u.

Lalpan malsawm rawh se.

ISUA BEISEITUTE HNENAH A INPUANG ṬHIN

....“Mi tinin atirin uain tha an dah chhuak thin, tin, a tam deuh an in hnuin a tha lo deuh chu an dah chhuak ṭhin; nang zawngin tun thlengin uain ṭha i la vawn hi,” a ti a. Isuan he a chhinchhiahna tih tantirhna hi Galili ram Kana khuaah chuan a ti a, a ropuizia a lantir ta a; tin, a zirtirte chuan ani chu an ring a. Johana 2:10-11

Kana khua a inneihna a Isua an sawm hi an ti fuh kher asin. Inneih lawmna atana pawimawh ber Uain an tlachham hlauh mai a. Mahse, lawi chaw ei tura an sawm zingah Isua an sawm chuan a chhanhim/chhandam ta a. Lawichaw tawp lam thlengin Uain ṭhami an neih theih phah ta a ni

Emmau khaw pana kal ṭhian dûn pahnih ten an hnena awm turin an hriat loh Isua an sawm kha an ti fuh kher mai. An rilru tih varin an awm phah ta a. Tin, an mit a lo var a, a hmel an lo hre ta a; tin, ani chu a ral ta mai a. Tin, anni chuan, "Kalkawnga min biak laia Pathian Lehkha Thute min hrilhfiah lai khan kan thinlung a harh huai reng lawm ni kha?" an inti a. Luka 24:31-32

Chhiahkhawntu (hlepru hmingthang) Zakaia, Isua beiseitu, amah a tawi avanga theipui kunga lawn hial  pawh hreh lova Isua hmuh duh khân a vanneih pui kher asin. Counseling na hun pawh an nei hman lo mahse a inah chhandamna a thleng a nih kha.

Tin, Isuan Zakaia chung thu a sawi a, "Vawiinah he inah hian chhandamna a lo thleng ta, ani pawh Abrahama fapa a ni si a.
Luka 19:9

Kan nunah Isua kan sawm hian a thiltih ropui kan hmu ṭhin a. Kan tana thil ropui min tihsak turin kan hnena awm turin beiseiin sawm ila. A ropuina, a chhandamna kan hmuin kan chang ang.

Vawiin Amah nena hun hmang turin kan nunah Isua i sawm ang u.

Lalpan malsawm rawh se

ṬAWNGAINA IN

Tin, Pathian biak inah chuan a va lut a, englo zuartute chu a hnawt chhuak ta a; an hnenah, "Ka in chu tawngtaina in a ni ang,’ tih ziak a ni; nangni erawh chuan suamhmangte pukah in siam zawk hi," a ti a. Luka 19:45-46

Hmanlai chuan Pathian hnenah an sualte thupha chawi inthawina an hlan ṭhin a. Chu inthawina atan lei turin Temple ah chuan ran hmelhemlo manto tak takin an zuar ṭhin a. Diklo takin mipui sum chu hlawk nan an lo hmang a. Temple chu pawisa hmuh nan an hmang ṭhin.

Chutianga, Pathian Biakna hmun temple chu pawisa siam nan leh sumdawn nana an hman ṭhin chu Isua hian ṭha a ti lovin an thil zuarte leh an thil leite chu a hnawtchhuak ta a.

Kan tunlai context nitase, kan Biak in leh a vel kan sawngbawl dan nen hian Isua ngaihtheih loh zawng tak hi kan Biak in ah hian kan senglut mêk a ngem?

Kan mimal nunah lo senglut leh ta ila, Thlarau Thianghlim chênna keimahni leh kan thinlung hi Pathian Biakna aiin, khawvel thil- sum, ropuina, lansarhna, damchhung ropuina lem chi hrang hrang hmanga kan inhnawh khahna hi Lal Isua huat zawng tak, a hnawhchhuah phiar duh kan lo kawl ṭûn lawng maw?

Thlarau Thianghlim chenna kan thinlung hi Amah kan biakna, amah nena len dunna a nih theih nan kan nuna Isua hnawk tih te hi paih ila. Kan Biak in (church) leh kan taksa hi ṭawngṭaina in ah i siam ang u.

Lalpan malsawm rawh se.

PENTECOST NI (Pentecost Sunday Present)

Tin, thawklehkhatan van ata ri, thlipui tleh angin a lo thleng ta phut a. Tin, chu chuan an thutna in chu a tikhat ta vek a, tin, leite(cloven tongues) te, amaha insem darhin, mei angin an hnenah a lo inlâr ta a. Tin, an chungah a chuang theuh va, an zain Thlarau Thianghlimin an khat ta vek a, Thlarauvin a tawngtir ang zelin tawng dangin an lo tawng ta a. Tirhkohte 2:2-4

A hmasa in chhiartu zawng zawngte Pentecost Sunday chibai ka buk a che u.

Thuthlung hlui hunah pawh hun pawimawh ‘Chawlhkar kut’ chu Pentecost (Shavout) tiin Judaten an sawi ve thin a. Tin, Juda ho chuan Mosian Sinai tlanga thusawmpek alak ni kha niin an ngai ve bawk a. Kalhlen kut (Passover) ni hmasaber atanga chhiar a ni 50-na ah he hun hi an hmang thin a. Pathian malsawmna an dawn an thlaithar lawmna a ni a. Mahse hei hi thuthlung thar huna thlarau thianghlim lo thlenna ni (Pentecost) nen in zawmna a nei lem lo.

‘Pentecost’ tih hi a tawng bul lamah chuan Greek tawng (Pentēkostē) atanga lak a ni a, ‘Sawmngana’ (Fiftieth) tih na a ni a. Thuthlung thar huna Pentecost ni hi Isua thawhlehni (Eater) atanga ni 50-na ni a Thlarau Thianghlim lo thleng a ni a. Zirmi thenkhat chuan a zirtirte kha Isua ho ngeia zanriah hnuhnung (Last supper) an kilhona hmun pindan chungnunga (Cenacle) a an awm khawm laia lo thleng nia sawi an awm bawk. A hun pawh hi zing dar 9:00 vel bawr ni ah an ngai a.

Isua vana hruai anih hnuah a aiawh tur a rawn tirh tur a sawi lawk a “Nimahsela, Thlarau Thianghlim chu in chunga a lo thlen hunah thiltihtheihna in la nei ang; tichuan Jerusalem khuaah te, Judai leh Samari ram khaw tinah te, kawlkil thleng pawhin ka thuhretute in ni ang," a ti a. Tin, chung thu chu a sawi zawhin an hmuh reng chungin, vana hruai chhohvin a awm a; tin, chhumin an hmuh phak lohvah a hruai bo ta a. Tirhkohte 1:8-9 tih chu alo thleng ta a.

Thlarau Thianghlimin lo thlen laia thil awmdan hi a ropui ngawtin a rinawm.
 
Pindan pakhata an awmkhawm laiin Van ata ri, thlipui angin alo thleng phut a. Leite (tongues) te amaha insem darhin mei angina an hnena inlara, an chungah a chuang theuh a. Thlarau Thianghlimin an lo khat a, tawng hrang hrangin an riat ta nuai nuai mai ni tur a ni. Thlarau Thianghlim chuan kal kân nei hauh lovin chulai hmuna awm khawmte ah chuan nasa takin alo thleng a. Thlarau Thianghlim thlenna ni velo te mak tih an hlawh ta “Uain thar an rui a nih hi” an tih khum a (Tirh 2:13). Mahse, chutianga lo titute chu Petera’n a chhang a (Tirh 2:14-15) "Nangni Judai rama mite u, nangni Jerusalem khuaa awm zawng zawngte u, heng hi hria ula, ka thu pawh ngai rawh u. Hengho hi in rin angin an rui lo ve, fehrehsan lai chauh a nih hi.”

Thlarau Thianghlim alo thlen hma a huaisenna neilo, Isua an zui lai pawha phatsan thin, thil mak pawh ti theilo, a zirtirte chu Isuan a sawi lawk ang ngeiin thiltihtheihna a thuam an ni ta a. Thlarau Thianghlima thuam an nih meuh hnu a Petera thusawi hmasa berah mi 3000 an piangthar nghal pang mai a, thilmak leh chhinchhiahna tam tak an ti a, nitin rilru hmunkhat puin Pathian biakin ah an awm thin (Tirh 2:41, 43, 46).

Chhiartu zawng zawngte, he Thlarau Thianghlim thlenna ni champha (Pentecost) ni kan lo thlen hian Pathian Thlarau Thianghlim chu changa, Pathian tana huaisen taka dinga, thilmak ti a, midangte Krista kebula hruaitu ni turin Lalpan malsawm theuh che u rawh se. Amen!

*LALPA HNENAH I KÎR ANG U!*

*Tin, a hnenah a fapain, ‘Ka pa, vana mi chungah leh nangma mithmuhin thil ka tisual e; i fapaa vuah tlak ka ni ta lo ve,’ a ti a. Nimahsela a pa chuan a bawihte hnenah, ‘Puan tha ber kha han la thuai ula, han sintir rawh u; a kutah zungbun te, a kehphahah pheikhawk te buntir rawh u; sebawng no thau tak kha han la ula, talh rawh u, hlim takin i ei ang u; he ka fapa hi a thi a, a lo nung leh ta a nih hi; a bo va, kan hmu leh ta a nih hi,’ a ti a. Tichuan hlim takin an awm tan ta a.*

Luka 15:21-24

Pathian ngaihsak lêk lovin khawvel nawmna leh ropuina ûmin, engemaw chhûng atana hlimna nawmna hmu ve bawk ṭhin mah ila kan tawpna tur chu beidawnna, manganna a ni. 
 
Fapa tlanbo pawh hian engemaw chhung nawmna, hlimna hmu ve bawk mahse a tawpa a chan chu (Juda ho ngaihah) hna hnuaihnung ber vawk chaw petu dinhmun a luah pha hrâm a ni.
 
Mahse, a manganna hmunah inchhirin, apa hnenah a kir a. Apa chuan lo hnâwl a hnekin, hmangaih takin a ir a chuktuaha, a fawp a. A thawmhnaw thler leh rimchhhe takte chu silhfen tharin a thlak a. Thil ṭha tinreng alo bel ta zawk a ni.
 
_*Hawh u, LALPA hnênah i kîr ang u: Min lo pawt sawm tawh na a, min tidam leh dâwn si a, Min lo vaw tawh na a, min tuam leh dâwn si a.*_ 
Hosea 6:1
 
Hawh u, Lalpa hnenah i kir ang u.
 
*Lalpan malsawm rawh se.*

THLARAU THIANGHLIM

Tin, an za chuan mak an ti hle mai a, a ngaihna an hre lo va, “Heng hi engtizia nge ni?” an inti a. Ṭhenkhatin an nuihsan a, “Uain thar an rui a nih hi,” an ti a.
Tirhkohte 2:12-13

Rev. Edward Rowlands a hla ah chuan...
Thlarau thianghlim rawn tir ang che,
Lalpa Isua hmingin;
Kan rilruah cheng reng rawh se,
A thiltih mei angin.

  ....tih kan hmu a. Biak in ah hlim takin Thlarau Thianghlim dîlin kan sa ṭhin. Mahse, Thlarau Thianghlim penticost ni a lo thleng ang hi lo thleng tak tak tase, kan dâwl zo a ngem?

Thlarau Thianghlim lo thlen lai khan Mesopotamia rama awmte, Judai rama awmte, Kappadokia rama awmte, Ponto rama awmte, Asia rama awmte, Phrugia rama awmte, Pamphulia rama awmte, Aigupta rama awmte, Libua rama awmte, Kret thliarkar a awmte, Arab rama awmte, an ni a. An chunga Pathian thiltih ropui an sawite an ṭawng ṭheuvin an inhre pawh vek a.

Thenkhat an hnena awm velo te lahin 'Uain thar an rui a nih hi' tiin an lo sawi nawmnah bawk a.

Pathian Thlarau Thianghlim hi kan kohhranah lo thleng tak tak se, kohhran khaipa te,  kohhran mite hian kan dâwl zo a ngem?

Thlarau Thianghlim hi kawng hrang hrangin Pathian hian a ropui tarlan nan a thlentir thei/ṭhin si a. Kan duhdan leh kan beisei dan ang lovin rawn thleng tase, chu Thlarau Thianghlim hnathawh lo hrethiam tur chuan Thlarau ah vêk kan awm a ngai a ni.

Thlarau Thianghlim hi zia leh nunphung (personality) nei a nih avang hian kan hnena a lo thlenna tur atan hian kan lo inhawn a, hmun kan lo ken ve a ngai ṭhin. Kan rilru leh taksa te khawvel thil ringawta kan chhûn khah chuan Thlarau Thianghlim hi a ṭi in, hna a thawk thei ṭhin lo a ni.

Thlarau Thianghlim lo thlen nan kan thinlungah hmun kian ila. Pathian ropuina kan hmu ang.

Lalpan malsawm rawh se.

KAN HNENA AWM HI A ROPUI ASIN!

“Nimahsela thu dik tak ka hrilh a che u; ka kal in tan a tha e; ka kal loh chuan Thlamuantu (Thlarau Thianghlim) chu in hnenah a lo kal dawn si lo; ka kal erawh chuan in hnenah ka rawn tir ang." Johana 16:7

Lal Isua kha vana hruai chhoh vin awm lo tase, mitin A Thlarau Thianghlim kan chang thei dawn lova. Lal Isua hmuh duhin Israel ram zîmte (22,145 km²) lek ah khuan khawvel mipui (7.8 billion) hi kan phe buai anga, a ram pawhin min dawl zo kher lovang.

Isua kha mihring tisa puin la awmin nitin darkar 14 (a aia rei chu mihring tan buaithlak thei) rawngbawl tase, mi pakhat zelin a hnena mamawh dil nan leh lawmthu sawi nan 60 seconds (1 minute) zel nei ta ila. Nikhatah mi 840 in kan hmu hman anga. Khawvel mihring 1 Million (10,00,000) hmu turin ni 1190 days or (3.25 years) a ngai anga. Khawvel mihring 7.8 billions hmu tur chuan kum 21,47,239 (years) vel a ngai dawn tihna a nih chu. Engtinnge nita ang?

Chuvang tak chuan khawvel mihring zawng zawngin kan mamawh huna kan duh mamawh kan thlen a, kan biak a, lawmthu kan hrilh theihna tur leh amah nena kan lendun theihna turin remruatna ṭha tak siam sakin kan awm a, chu chu Johana 16:7 ah khian Isua sawi kan hmu ta a.

“Tin, Pa hnen ata Thlamuantu in hnena ka tirh tur, Paa chhuak Thlarau dik tak chu a lo thlen hunah, ani chuan ka thu a hriattir ang;... Johana 15:26

Piangthar, Isua Lal leh chhandamtu a pawm tawh phawt chu kan hnenah Thlarau Thianghlim pêkin kan awm. Lalpa chu fakin awm rawh se.

Chu Thlarau Thianghlim avang chuan Pathian kan be theiin, amah nen kan lo zawm thei ta a ni. Lalpa chu fakin awm rawh se.

Kan hnena awm Isua aiawhtu Thlarau Thianghlim duhdana nunga, khawvelah Isua chanchin ṭha hrila, Isua la hrelote Isua ke bula hruai tura mawhphurhna pekin kan awm ta a ni.

Chu chanvo, dinhmun ropui tak chu tithlawhtling turin Lalpan malsawm che rawh se.
Amen 🙏🏻🙏🏻