Mizoram khawtin hi han thlir ila, chu khua a in langsar leh mit la nghaltu ber chu Biak in a ni tlangpui. Khaw hmun rem leh ualau, tlang chung leh hmun ualau lai leh hmun thalaiberah kan din thin. Khua leh vengtinah hian Biak in 2/3 te a aia tam te pawh a awm thleh thluah a. A mawiin a ropui a, a pawnlam ropui aiin a chhunglamah a ropui leh zual a. Kohhran thenkhatte phei chu kumtin deuh thawh hian an khawih danglam emawn chu le! tih turin kan chei a, kan uluk em em a. Biak in thuthleng, sound leh music system te phei chu khawihmunah mah zahpuiawmloh tur khawp a changkang a ni.
Chung Biak inah chuan inkhawm pawimawh Sunday chhun, Sunday zan, Nilai zan leh Inrinni zanah te mipui nawlpui tan inkhawm programme kan nei deuh vek (thenkhat nilaizan neilo an awm pheuh pheuh). Chumai bakah chuan Thawhtan zan-Thalai Inkhawm; Thawhlehzan-Nuho inkhawm, Ninga zan-Hlazir leh committee etc. neih zan, Zirtawp zan-Pavalai leh kohhran section thenkhat inkhawm hun niin, kan Biak in ropui leh mawi tak hi kan luahlum tha e mem vek a.
Chung Biak in mawi leh ropui tak tak ah chuan rawngbawltu rual-Pastor/Officer te, Kohhran Upa/Local Officer/Rawngbawltu te, Evangelist, Sunday school zirtirtu leh chanvo hrang hrang leh mawhphurtu fel tak tak kan phe suau suau. Chutiang taka khaidiak fel leh inrelbawlna fel chu insu buai lovin a kal mup mup a. Mahni chanvo theuh tihhlawhtlin chu Pathian rawngbawlna a ni tih hriain thahnemngai takin tupawhin kan thawk vek a. Hetiang tluka inrelbawlna fel leh tha hian Mizo mipuite nunah lailum luahin kohhran leh rawngbawlnaa inhmang te phei chu khawihmunah pawh mi hmantlak a ni deuh zel thin.
Sap hovin “on the other hand” an tih ang deuhvin, chutiang dinhmun kan nih mek laia kan Mizoram dinhmunah hian eng kan ti ta nge ni le? Zofa leng zawng te hi….
Kan ram (Mizoram) hi Kristian ram niin mihring cheng zawng zawng 87% te hi kristian kan inti a. India ram state 28 zinga Kristian tam dan indawtah pawh kan dinhmun a sang hle; pakhatna Nagaland-87.92%, Mizoram-87.16%, Meghalaya -74.59%.... .India ram pumpuia Kristian te hian rampum huap anga religious percentage ah 3-na kan la hauh pha cheuva. Pakhatna Hindu-79.8%, Islam-14.2% and Christian-2.30% (Source https://en.wikipedia.org/wiki/Religion_in_India).
Hetiang dinhmuna awm Kristian state Mizoramah hian engnge kan chhungril dinhmun tak hi tih ngun taka kan in en hian, kan lung a awi tlang hlawm em? Kawngpui chhiat avanga eitur lakluhna kawng chhe reng mai, fur khat pawh dai hlei thei lova thawm that ngai ziah, kawng danpin ngai thin te hi kan lung chhiat/no vanga kan puh reng hi amah Pi Vanramchhuangi kha chuan a pawm theilo a nih kha. Kei pawh ka pawm bik lo. Mahni ramah, Mizo ten hna kan thawk a, contract hna lian leh te deuh thlengin kan thawk sup sup a. Building, Office, School, Quarter etc. kan sak tawhte ah khawtlangin sawizui luai luai ngaiin kan hnutchhiah fova. Ram hmangaihna tak tak thinlung nen thawk ila, kan hna hi tha se, contractor ei/hlep tur hi a awmsa ve hrim hrim a. Kan hna a that leh mipui leh thawktu kan hlim anga, kan hrisel bawk ang. Kan hna that tawkloh fo na chhan hi chu ei/hlep hnem kan tum luat vang bak a chhan puh tur a awm lo.
Hlep teuh teuh duh hnathawktu chuan a contract hnaah pawisa hman tlem dan ngawt a zawng lo thei lova, hna in a tuar ngei ngei thin. Hna a thatloh ang bawkin, Contractor hlep tam leh chhungkua pawhin a thatpui hlei thei lova. Eng eng natna emaw in khawi lai laiah emaw kua a rawn hreuh ve a. Damdawiin leh in enkawlna senso ah kan in hmang tawk tawk a. Nunna in a daihloh chinah kan invuiliam zawih zawih a nih ber. Hlep tam na na na chuan pawisa pawh alo ngah a, pawnlangah mite zah hlawhin hlim hmel an pu a. Mahse, an in lian leh ropui tak tak chhungah, car changkang leh manto tak tak chhungah an rûm vawng vawng thin.
UT kan nih chu dah tha ta ila, State kan nih kum 1987 hnulamah khan ‘Ram hmangaihtu thiau, mipuiin kan duh taka kan thlan ten’ vawiin thlengin ram an enkawl a. Kum 38+ veta nafam chu kawng hrang hrangin hma kan sawn na rawh e. Mahse, kan hmasawnna hian mi hmasawnte a umphalo lutuk hi rual awh a na a ni. Mizoram leh Switzerland leilung a in ang an ti si a, kan va inthlau em em ve. South Asia a kan thenawm hla lo te Singapore ram te reuhte pawhin kum 30-40 chhunga khitiang dinhmun an thlen theih si hi.
Kan hetih mek lai hian, mipui nawlpui nunah sum ngainatna zawi zawiin a intuh a. Thawhrah seng ten kawla nichhuak chhiara an thawhrah renchem taka an hman laiin, karkhat emaw thlakhat thilthu leka rawn hausa ta hluai ten vengtin min tuam a. Inhmun lo ram tha tha an rawn dap a, sum ngah ngah hmeltha an tih ang deuhvin an sumin a tlin em vangin an lei leh mai thin si. Chung mite chuan zah a hnekin an neih sum hmangin khawtlang leh kohhranah ah beramvun sinin bukhuar an la tum rawl nen. Hengho hian kan ram rorelna in hi an rawn luah lovang tih tunge sawi thei. Kei ka hlauthawng ru riau a nia!
Chutiang mite khawsa zia chuan kan khawpui min tuam a, nghawng thalo tak an hnutchhiah mahni phak tawk te te a sum lalutteah duhâmna an rawn tuh a. Kut hnawthawk, dawr leh chawhmeh zuar thlengin tan kan la velo thei bik silo. Mipui sum leng vak theih ang anga lo huiluh ve tumin thil man a to em em a. An hnah telin hma a sawn aiin, aman in hma a sawn a. Hunpui Krismas leh Kumthar vuakveta mite hlimna denchhen a, sum mena meng sumdawng ho pawh hi dem ngawt chi kan ni bik lo. Hei erawh a dik-sum hi a hlu, kan duh a, kan mamawh vek mai. Mahse, i ngaina lutuk lovang u. Amah mai hi chu ti hian lo awm sela. A hmangtu lam rilru puthmang zawk hi inchinfel kan mamawh a ni.
Heng kan nunzia leh sum kan buaipui dan hi kan kristianna nen han hmehbel phet tum thin mah ila, ‘changela sawibel’ an sawi ang chauh a ni, a in mil thei ngang lo.
Chuti a nih chuan tu ber nge ti diklo tu chu nita ang?
Ka zavaiin kohhran member vek kan ni si a. Kan biak kan PATHIAN hi kan hlau ta lo deuh em ni? Alakah hian biru theiin kan inring teh reng emaw ni le? Kan thupui hmanga zawhna a tih tawp ngawt chu a pamhmai lua e. Heti zawng hian kan thu khartung i sawn dawn ang aw!
Hawh u! Pathian thu Sunday school a kan zir thin te, Pathian thuchah/Sermon kan ngaihthlak thin te hi kan mimal nunah i senglut ila. Kan kohhran rawngbawlna kan ngaih pawimawh ang bawkin, kan chenpui leh kan inchhung ingai pawimawh ila, Pathian hnenah i kir ang u hmiang.
-Dr. Vra Pachuau
No comments:
Post a Comment